Żmija zygzakowata jest pospolitym gatunkiem o stosunkowo niewielkich wymaganiach środowiskowych. Występuje na nizinach i na terenach wyżynach do 3000 m n. p. m. Spotyka się ją na brzegach lasów, porębach, torfowiskach, w żywopłotach i w sąsiedztwie zbiorników wodnych. Pozostaje przez całe życie w tej samej okolicy, w związku z czym tego samego osobnika spotkać można latami w tym samym miejscu.
Żmija zygzakowata ma zazwyczaj około 60 cm długości, a największe osobniki nie przekraczają 80 cm. Wczesną wiosną i na jesieni żmija ta wygrzewa się w słońcu przez większą część dnia, ale latem jest aktywna tylko o zmierzchu i nocą, a na słońcu przebywa dość krótko. Żywi się małymi gryzoniami, żabami, kijankami, a także pisklętami. Łapie też jaszczurki, szczególnie chętnie żyworodne. Żmija zygzakowata ma kryjówki w norach, rumowiskach i pod korzeniami krzewów. Świetnie pływa; potrafi przepłynąć szeroką rzekę bądź jezioro.
Gody odbywają się na wiosnę, a po trzech miesiącach samica rodzi (jajożyworodność) 8?12 młodych, które mają około 16 cm długości. Miot może się składać z młodych oraz z jaj, z których natychmiast wylęgają się młode żmije. W rejonach północnych żmija ta rozmnaża się nie każdego roku. Młode żywią się dżdżownicami, owadami i małymi jaszczurkami.
Żmija zygzakowata zapada w stan hibernacji pojedynczo lub w małych grupach, ale zdarza się czasami, że zimuje w gromadach liczących kilkaset osobników. Sen trwa mniej więcej od października do kwietnia zależnie od pogody.
Ugryzienie żmii zygzakowatej nie jest groźne dla człowieka, o ile jad nie dostanie się bezpośrednio do krwiobiegu. Interwencja lekarska jest jednak zawsze niezbędna.
Żmija zygzakowata zamieszkuje prawie całą Europę z wyjątkiem południowej Francji, znacznej części Półwyspu Iberyjskiego, południowych Włoch i południowo-wschodniej części Półwyspu Bałkańskiego. Żyje także w Wielkiej Brytanii i na terenach leżących pod kołem podbiegunowym. Na wschodzie granica jej zasięgu dociera aż do wybrzeża Pacyfiku. Podgatunek nominalny Vípera berus berus występuje na wielkim obszarze od Wielkej Brytanii po rzekę Amur. Vípera berus bosniensis żyje w górach na Półwyspie Bałkańskim, a Vípera berus sachalinensis ? na wyspie Sachalin. Systematyka izolowanej populacji zamieszkującej Półwysep Iberyjski budzi pewne wątpliwości. Niektórzy badacze określają ją jako podgatunek V. b. Seoanei, ale obecnie uważa się go raczej za odrębny gatunek V. Seoanei.
Samiec żmii zygzakowatej ma na ogół wyraźniejszy deseń niż rdzawoczerwona samica. Czasami spotyka się okazy całkowicie czerwone lub czarne.
Żmije zygzakowate są pod ochroną w Polsce.
Żmija zygzakowata
