Zasięg występowania czapli purpurowej w Europie nie przekracza Czech, Słowacji i Holandii. Poza tym ptaka tego spotyka się w Azji Mniejszej, na południu i zachodzie Azji i w całej prawie Afryce łącznie z Madagaskarem.
Na wybudowanie gniazda wybiera okolice bagniste, bogate w stawy o brzegach zarosłych. Gniazda zakłada w gęstwinie trzcin łub pałki wodnej. Stanowią je nieporządne konstrukcje z wiech trzcin, oparte na połamanych trzcinach zeszłorocznych. Niekiedy gnieździ się w wiklinie lub na drzewach.
Do lęgowisk ptaki wracają parami, razem budują gniazda, wysiadują jaja i opiekują się pisklętami. Jaja barwy zielonkawej składane są po 3?6, pisklęta wylęgają się z nich kolejno po 24?28 dniach.
Wylęg czapli purpurowej może trwać 3-11 dni. Rodzice przynoszą młodym w przełyku pożywienie, składające się przede wszystkim z ryb, a następnie z drobnych ssaków, płazów, gadów i bezkręgowców.
Począwszy od 3 tygodnia młode po trochu kręcą się w okolicy gniazda, gdzie wkrótce wydeptują całą plątaninę ścieżek i miejsc odpoczynku. Te wędrówki wśród trzcin ułatwiają im długie palce, którymi chwytają się połamanych pędów. Po 8 tygodniach usamodzielniają się zupełnie i rozchodzą po okolicy.
Czapla purpurowa jest w Europie ptakiem wędrownym, zimującym częściowo na południu tego kontynentu, częściowo w zachodniej lub wschodniej Afryce.
Czapla purpurowa jest mniejsza od siwej. Osobniki obu płci mają wierzch głowy, czubek oraz tył szyi czarne. Reszta szyi jest jasno-czerwono-brązowa w czarne plamy. Grzbiet jest szary i tylko długie pióra na barkach są na końcach czerwonobrązowe. Lotki i sterówki są ciemnoszare, brzuch kasztanowaty. Młode czaple purpurowe są jaśniejsze, grzbiety mają czerwonobrązowe, ubarwienie głowy mniej jaskrawe. W locie czapla purpurowa odróżnia się od czapli siwej ciemniejszym zabarwieniem i mniejszymi rozmiarami. Skrzydła ma mniej zaokrąglone i wznosi się wyżej.
Czapla purpurowa odzywa się mniej chrapliwym ?kreeek”. Na gnieździe wydaje powtarzający się dźwięk ?korr”. Czapla ta żeruje podobnie jak inne, skradając się ostrożnie do zdobyczy lub czatując na nią w bezruchu.