Gągoł zasiedla północne rejony Eurazji i Ameryki Północnej. Miejscami gnieździ się i w Europie Środkowej. Jest to gatunek wędrowny, zimujący przeważnie na wybrzeżach Morza Północnego i Bałtyku, ale docierający do Morza Śródziemnego i Czarnego. Na lęgowiska odlatuje w marcu i kwietniu, wraca stamtąd między wrześniem a październikiem.
Ptak ten rozpoczyna toki wczesną wiosną. Samiec zatacza koło wokół samicy z głową i ogonem wyciągniętymi nisko nad wodą, po czym gwałtownie zarzuca głowę na plecy, wydając chrapliwe dźwięki. Kiwa głową w tył i w przód nastroszywszy pióra, przebiera gwałtownie łapami wyrzucając fontanny wody.
Gągoł gnieździ się w sposób niezwykły dla kaczek, mianowicie umieszcza swe gniazdo w dziupli, czasem aż 20 m nad ziemią i w odległości do 2 km od wody. Chętnie zajmuje skrzynki lęgowe. Dziuple, w których się gnieździ, mają do 2 m głębokości. Dno jest wysłane trocinami, wymieszanymi z białym puchem, którego stopniowo przybywa. Zniesienie liczy 4?14 niebieskozielonych jaj, które samica wysiaduje przez 30 dni. Młode zaraz po obeschnięciu ruszają się bardzo zręcznie; mogą podskakiwać na wysokość 0,5 m i wspinają się z łatwością dzięki ostrym pazurkom. Na głos matki złażą lub skaczą z drzewa bez szkody dla zdrowia. Matka wodzi je, aż staną się lotne. Młode zresztą dają sobie radę bez matki nawet zaraz po wykluciu się.
Pożywienie gągołów jest prawie wyłącznie pochodzenia zwierzęcego. Podstawę jego stanowią mięczaki i owady wodne.
Samiec w upierzeniu godowym ma głowę czarną z zielonkawym połyskiem oraz z białą plamką przy nasadzie dzioba. Samica ma głowę czekoladowobrązową i biały kołnierzyk otwarty na karku. Samiec w upierzeniu spoczynkowym jest podobny do samicy, ale miewa niekiedy blade plamy na policzkach. Samica w tym okresie nie ma kołnierzyka i głowę ma jasnobrązową. Młode przypominają upierzeniem samicę, ale samczyki mają już małe, białe lusterka.
Pisklęta w puchu są biało-czarne. W locie pióra gągoła wydają charakterystyczny świst słyszalny z daleka. Podczas toków samiec wydaje dźwięk przypominający ?knirr”, samica odpowiada chrapliwym ?garr”.
Gągoł - samica i samiec
