Jaskółka brzegówka jest najmniejszą z jaskółek. Jej cechą charakterystyczną jest słabo rozwidlony ogon.
Ten ptak jest mniejszy od wróbla, lata bardzo szybko i dynamicznie. Waga 11 – 19 g, długość ciała 12 – 13 cm, rozpiętość skrzydeł 27 – 29 cm. Obie płcie tak samo upierzone. Jaskółki brzegówki mają brązowoszary grzbiet ciała, bez granatowego połysku. Spód skrzydeł ciemny, brzuch i podgardle białe. Na piersi szarobrązowa obroża.
Jaskółki brzegówki żyją na otwartych terenach, unikają lasów, najczęściej wybierają miejsca blisko wody. Tworzą duże stada na przelotach oraz w okresie lęgowym. Polują w odległości do 1,5 km od gniazda, odżywiają się owadami chwytanymi w locie – na wysokości do 15 m, rzadziej zbierają je z powierzchni wody lub ziemi. Śpiew tego ptaka jest monotonny i niepozorny.
Jaskółki tworzą gęste kolonie, po kilkaset gniazd, na urwistych brzegach jezior i rzek. Kolonia jest wykorzystywana przez wiele lat. Nora o głębokości 0,6 – 1,5 m, wydrapana dziobem i pazurami, na końcu rozszerzona i wysłana źdźbłami i piórami to gniazdo. Jaja białe – do 6, składane są w maju i wysiadywane przez 14 – 15 dni. Ptaki te zimują w Afryce, do Polski przylatują w końcu kwietnia, odlatują we wrześniu.
Brzegówki występują dość licznie w niżowej części Polski, przede wszystkim wzdłuż dolin nieuregulowanych rzek – Bugu, Wisły, Warty, Noteci, Narwi i innych, oraz przy żwirowniach i wyrobiskach. Największe skupisko kolonii lęgowych znajduje się w wyrobiskach kopalni odkrywkowej węgla brunatnego pod Koninem. Zasięg lęgowy tych ptaków obejmuje północną Afrykę, Eurazję oraz Amerykę Północną. W Polsce ten gatunek nie jest zagrożony, dopóki nie nastąpi drastyczna zmiana warunków gniazdowania.
W Polsce liczebność brzegówek może zmienić się z roku na rok nawet do 50%, a to przez niską przeżywalność na afrykańskich zimowiskach – podczas suszy.
Jaskółki brzegówki w Polsce są pod ochroną.
Jaskółki brzegówki
