Długość ciała stalugwy samotnika to 24-26 cm, ciężar 75-105 g.
W okresie lęgowym zamieszkuje śródleśne bagna, potem przenosi się na otwarte tereny wilgotnych łąk i nad brzegi zbiorników wodnych.
Gnieździ się na drzewach, zajmując gniazda krukowatych, drozdów, gołębi i nawet wiewiórek.
Młode przebywają w gnieździe tylko dwa dni, a potem wyskakują z niego samodzielnie albo wynosi je samica.
Żywią się owadami.
Stalugwa występuje w Eurazji od Skandynawii do Pacyfiku. Zimuje w zachodniej Europie, nad Morzem Śródziemnym, w zachodniej Afryce i południowej Azji.
W Polsce jest nielicznym ptakiem lęgowym, spotykanym również (rzadko) podczas przelotów. Zimują tylko pojedyncze osobniki.
Ptak ten w Polsce jest pod ochroną.
Stalugwa samotnik