Inna nazwa: dżelada brunatna
Dżelada jest gatunkiem małpy wąskonosej z rodziny makakowatych.
To jedyny przedstawiciel rodzaju Theropithecus.
Gatunek był uważany za bliski zagrożenia wyginięciem, głównie z powodu polowań i ograniczania siedlisk.
Obecnie nie jest tak liczny jak w latach 70. XX wieku, ale nadal dość szeroko rozprzestrzeniony i stosunkowo liczny.
Obecny zasięg występowania dżelady obejmuje wyżyny i góry północno-zachodniej Etiopii i Erytrei. Najliczniej występuje w Parku Narodowym Semien w Etiopii.
Większość dżelad jest spotykana na wysokościach 2000-5000 m n.p.m. Dawniej były szeroko rozprzestrzenione w Afryce.
Ssaki te żywią się trawą, a przy jej niedoborze innymi roślinami, owocami i kwiatami. Dżelady żyją w grupach rodzinnych, które na czas żerowania łączą się w większe stada liczące do 70 osobników.
Grupa rodzinna złożona jest z jednego samca i kilku samic z młodymi. Dżelady śpią na skalnych półkach.
Ciąża u tego ssaka trwa 5-6 miesięcy. Długość życia w warunkach naturalnych nie jest znana. W niewoli odnotowano osobnika, który żył ponad 30 lat.
Z przodu długie włosy tworzą rodzaj płaszcza, skóra na piersi i gardzieli nieowłosiona, czerwona, o zabarwieniu i wyglądzie zależnym od cyklu płciowego samicy. U samców występuje bujna grzywa.
Dotychczas opisano dwa podgatunki dżelady:
- Theropithecus gelada obscurus;
- Theropithecus gelada gelada.
Najprawdopodobniej wzdłuż rzeki Uebi Szebelie istnieje jeszcze jeden, nieopisany naukowo podgatunek.
Dżelada
