Jest to gatunek jaszczurki z rodziny jaszczurek właściwych. Występuje na terenie Polski i podlega ścisłej ochronie. Jest jedynym przedstawicielem rodzaju Zootoca.
- Jaszczurka żyworodna żyje w wilgotnych lasach, na małych słabo nasłonecznionych polankach, często nad wodami. W polskich górach występuje najczęściej w piętrze dolnego regla lecz występuje aż do pasa kosodrzewiny. Częsta w okolicach podgórskich i w górach (szczególnie w Tatrach) gdzie zastępuje zwinkę.
- Gad ten odżywia się owadami (głównie pluskwiakami) oraz pająkami, wijami, ślimakami i dżdżownicami.
- W razie niebezpieczeństwa czasami ucieka do wody (płytkie zbiorniki) co jest wyjątkiem wśród jaszczurkowatych. Chowa się też pod korzeniami czy korą drzew lub kamieniami. Nie biega zbyt szybko, z łatwością można ją złapać.
- W chłodnym klimacie zapada w sen zimowy, trwający od września lub października do marca lub kwietnia.
- Jaszczurka ta jest jajożyworodna, gody w maju lub na początku czerwca. Młode rodzą się od końca lipca do września w liczbie od 5 do 13, a najczęściej od 6 do 8, ich długość waha się od 3,5 do 4,3 cm. Populacje południowe bywają jajorodne.
- Występuje od Pirenejów na zachodzie do Sachalinu na Dalekim Wschodzie. Na południu Europy sięgają do 41°N, a na północy jako jedyne gady sięgają do Przylądka Północnego 71,6°N. Na południu występują głównie na terenach wysoko położonych, w Alpach dochodzą do 3000 m n.p.m.
- Jest to jaszczurka zdecydowanie mniej ciepłolubna od innych gatunków jaszczurek żyjących w Polsce. Ma wielu naturalnych wrogów. Pada ona ofiarą takich zwierząt jak żmije, gniewosze, czy nawet większe zwinki. Jaszczurka żyworodna uważana jest za formę z okresu polodowcowego, z okresu gdy w kraju panowała tajga.
-
Jaszczurka żyworodna
Jaszczurka żyworodna jest bardzo podobna do samicy jaszczurki zwinki.