Jest to gatunek płaza z rodziny salamandrowatych.
Długość ciała tej traszki to 7?10 cm, masa ciała 2?4 g. Głowa mała i płaska, nozdrza umieszczone blisko siebie na pysku, gruczoły przyuszne słabo wykształcone. Oczy duże z okrągłymi źrenicami, lekko wypukłe, żuchwa i szczęka uzębione. Na spłaszczonym grzbiecie ciała dobrze wykształcone fałdy zawierające gruczoły. Przez środek grzbietu biegnie niski fałd skórny. Zakończony spiczasto ogon jest nieco krótszy od reszty ciała. Kończyny o delikatnej budowie, bez błon pływnych. Grzbietowa powierzchnia ciała ubarwiona na różne odcienie brązu. Występuje na nim charakterystyczne, jasno ubarwione pasmo o nieregularnym brzegu. Oprócz tego na grzbiecie i bokach ciała występują liczne i małe, ciemne plamki, tworzące marmurkowaty wzór. Strona brzuszna ciała posiada intensywny pomarańczowy kolor i jest bezplamista.
W Polsce traszka karpacka występuje wyłącznie w górach. W wyższych pasmach gór jest liczniejsza, niż u ich podnóża. Granica jej pionowego zasięgu wynosi ok. 1000 m n.p.m. Stwierdzono jej obecność w całym paśmie Karpat, w tym również w Tatrach, gdzie obserwowano ją w stawkach na Dolinie Gąsienicowej i w Smreczyńskim Stawie. Występuje często razem z traszką górską, wszędzie jednak jest rzadsza od niej. Północna granica jej zasięgu w Europie wynosi 50°N. Introdukowana w Bawarii w Niemczech.
Traszka karpacka podczas przebywania na lądzie wykazuje aktywność nocną. W dzień kryje się w ściółce leśnej, w warstwie mchu, pod kłodami drzewa, dużymi kamieniami itp. W dzień wychodzi z kryjówek tylko podczas deszczu. Jej głównym pożywieniem na lądzie są dżdżownice, małeślimaki, owady i ich larwy. W wodzie, podczas godów odżywia się owadami wodnymi i ich larwami (szczególnie larwami komarów), orazskorupiakami. Po zakończeniu godów i złożeniu jaj wychodzi na ląd. W sen zimowy zapada w październiku. Spędza go w norach ziemnych. Czasami w miejscach szczególnie przydatnych do zimowania spotkać można dużą ilość osobników tej traszki, często wspólnie zimujących z traszką zwyczajną.
Poza okresem godowym przebywa na lądzie. Spotkać ją wtedy można w lasach (zarówno liściastych, jak iglastych). Preferuje lasy z dobrze rozwiniętą warstwą runa leśnego i grubą warstwą ściółki. Występuje też na śródleśnych polanach i na stokach gór. Najczęściej spotkać ją można w pobliżu leśnych potoków, źródeł i innych zbiorników wodnych. Unika terenów suchych i silnie nasłonecznionych. Godyodbywa w wodzie, w różnego rodzaju stawkach, rozlewiskach górskich potoków, w zimnych leśnych źródłach, w rozlewiskach wody deszczowej, w studniach. W odróżnieniu od innych gatunków naszych traszek może odbywać gody nie tylko w wodzie stojącej, ale również płynącej (o niezbyt silnym nurcie), w tym również w ciekach o piaszczystym dnie i nie zarośniętych roślinnością.
Charakterystyczną cechą w szacie godowej, odróżniającą ten gatunek traszki, od traszki zwyczajnej i traszki grzebieniastej, jest brak u samca grzebienia grzbietowego oraz występowanie na końcu ogona cienkiej, czarnej nici ogonowej (długości 5?8 mm). Ogon samca jest większy niż u samicy, wargi kloakalnebardziej nabrzmiałe, fałdy gruczołowe na skórze lepiej rozwinięte. Powierzchnie stóp tylnych samca oraz wargi kloakalne są intensywnie czarne. W jego ubarwieniu godowym jest dobrze widoczny deseń, plamistość jest bardziej kontrastowa, a brzuch wybitnie jaskrawoczerwony. Traszka karpacka rozpoczyna gody bardzo wczesną wiosną, nawet w wodzie o temperaturze niewiele ponad 4 stopni Celsjusza. Po wejściu do wody samce i samice linieją. Godujący samiec wydziela całą serię spermatoforów, które zostają przyklejone do jakiegoś przedmiotu w wodzie, lub rośliny, albo też złożone bezpośrednio w kloace samicy. Te spermatofory, które znajdują się w wodzie są przez samicę przejmowane, gdy ociera się o nie brzuszną powierzchnią ciała. Podczas godów samce i samice traszek wykazują charakterystyczne zachowanie godowe; wachlowanie płetwą ogonową, obwąchiwanie i wydzielanie substancji zapachowych.
Składanie jaj u tych płazów rozpoczyna się już w kwietniu, jednak głównym terminem jest maj. Samica składa jaja pojedynczo, na roślinach wodnych lub kamieniach i przedmiotach znajdujących się w wodzie. Liczba składanych jaj wynosi 100?250. Po ok. 7?14 dniach z jaj wylęgają sięlarwy. Larwa po wylęgnięciu się z jaja ma długość 6?7 mm i porusza się w wodzie za pomocą płetwy ogonowej (larwa limnofilna). Oddycha skrzelami zewnętrznymi. Odżywia się stawonogami wodnymi. Jej całkowity rozwój trwa ok. 3 miesiące. Po przeobrażeniuwychodzi z wody na ląd.
Traszka karpacka w Polsce znajduje się pod ochroną.
Traszka karpacka
