Pokrzywnica jest niepozornym, mało znanym ptakiem. Zamieszkuje głównie bory i lasy z bujnym podszytem świerkowym.
Występuje również w parkach, ogrodach, na cmentarzach. Jest związana głównie z niską, gęstą roślinnością. Przebywa najczęściej w krzewach, nisko nad ziemią, lecz na wiosnę samiec śpiewa siedząc wysoko na drzewie lub krzewie.
Na lęgowiska powraca w marcu i kwietniu. Okres lęgowy trwa od kwietnia do lipca. Samica składa 4?5 jaj, wysiaduje je głównie sama przez 12?14 dni. Samiec czasem dzieli z nią obowiązek wysiadywania. Oboje rodzice karmią pisklęta. Młode opuszczają gniazdo po dwóch tygodniach. Pokrzywnica wyprowadza dwa lęgi w roku. W okresie gniazdowania pokrzywnica odżywia się głównie pokarmem zwierzęcym, łowiąc dojrzałe owady, ich larwy i poczwarki oraz pająki.
W zimie dieta składa się z małych nasion i jagód. Jest ptakiem wędrownym, chociaż nieliczne osobniki zimują, głównie w zachodniej części Polski. Większość ptaków odlatuje we wrześniu i październiku do Europy Zachodniej i Południowej, natomiast populacje zasiedlające Europę Zachodnią są osiadłe.
Osobniki obu płci mają niebieskoszarą głowę, pierś i podgardle. Wierzch głowy, plecy i skrzydła są intensywnie brązowe, z ciemnymi plamkami i prążkami. Sterówki są zabarwione jednolicie, odmiennie niż płochacza halnego, u którego kończą się dużymi, białymi lub ochrowymi plamami.
Młode przypominają ptaki dorosłe, lecz mają ciemne prążki od spodu. Pokrzywnica ma cienki, podobny do szydła i szerszy u nasady dziób. Zamieszkuje większą część Europy (nie występuje na południu Hiszpanii, Włoch i Grecji), Azję Mniejszą i Kaukaz.
W Polsce jest gatunkiem średnio licznym w górach i nielicznym na niżu. Gniazdo zbudowane jest prawie wyłącznie z mchu i wyścielone włosiem lub mchem. Jest dobrze ukryte w gęstym podszycie leśnym, bardzo często w młodych świerkach, żywopłotach lub krzewach. Jaja są intensywnie zielononiebieskie, bez plam.