Długość ciała syczka to 19-21 cm, rozpiętość skrzydeł: 47-54 cm, masa: 77-119 g. Syczki są jednymi z najmniejszych sów, stosunkowo smukłe, osiągają zaledwie rozmiary kosa. W porównaniu z wielkością ciała ?uszy” na wierzchu głowy są dość grube i przytępione. Tak jak u niektórych innych sów, te pęczki piór mogą być stawiane w chwilach ekscytacji. Barwa upierzenia syczka przypomina deseń kory, perfekcyjnie maskując ptaka siedzącego na gałęzi przy pniu drzewa. Zarówno na wierzchu, jak i na spodzie ciała podłużne kreski i porzeczne prążki tworzą marmurkowaty, szaro-czarny deseń. Oczy są cytrynowo żółte, dziób szary. Wyróżnia się dwie odmiany barwne syczków: szarą i brązową. W terenie nie da się odróżnić samca od samicy, również ptaki młodociane po przepierzeniu szaty juwenalnej nie różnią się od rodziców.
Syczki gniazdują w całym rejonie Morza Śródziemnego od Portugalii, przez Hiszpanię, Francję, Włochy aż po Grecję i Turcję. W kierunku północnym areał lęgowy rozciąga się po Alpy, Karpaty i środkową część Rosji. W Polsce syczek jest obecnie wyjątkowym gościem, choć na przełomie XIX i XX wieku podejrzewano nawet jego gniazdowanie. W ostatnich latach stwierdzono go jedynie dwukrotnie: w Bieszczadach i Przemyślu. To właśnie w południowo-wschodniej części naszego kraju, leżącej najbliżej stałych lęgowisk, jest największa szansa na spotkanie z tym tajemniczym ptakiem. Cała europejska populacja jest szacowana na około 90000 par. Większa jej część gniazduje w Hiszpanii, Chorwacji i południowej części Rosji. W wielu krajach śródziemnomorskich również istnieją znaczące populacje. W mniejszej liczebności syczki zamieszkują Węgry, Austrię, Słowację i Szwajcarię.Suche, otwarte tereny w regionach o ciepłym klimacie stanowią ulubione siedlisko syczków. Gniazdują tam w gajach owocowych, luźnych zadrzewieniach, większych ogrodach i w alejach, zasiedlając naturalne dziuple w starszych drzewach. Ważna jest również obecność wystarczających zasobów pokarmowych.
Na świecie opisano 6 podgatunków syczka, są one bardzo do siebie podobne i w terenie można ich nie odróżnić z należytą pewnością. W Europie obok nominatywnego 0. s. scops występują jeszcze 3 inne podgatunki: O.s. cycladum na Cykladach i Krecie, 0. s. cyprius na Cyprze oraz 0. s. mallorcae na Balearach. Blisko spokrewnione gatunki zamieszkują Afrykę i wschodnią Azję.
Podstawowym pokarmem syczków są owady, które chwyta zwinnie z zasiadki. Należą do nich przede wszystkim szarańczaki, chrząszcze, motyle nocne oraz cykady. W jadłospisie syczków można spotkać również pająki, dżdżownice, a w rzadkich przypadkach nawet małe ptaki i drobne ssaki. Wczesną wiosną samce zajmują swoje rewiry i wydając głos godowy starają się przywabić partnerkę. Gdy to się uda, samiec przy pomocy głosu wabiącego pokazuje samicy potencjalne miejsca lęgu. W sezonie lęgowym głos terytorialny syczka rozlega się nocami w całym rejonie śródziemnomorskim. Jest to jednosylabowy, stosunkowo niski w tonie gwizd ?tjut”, powtarzany w odstępie 2-4 sekund. Można go usłyszeć z odległości nawet 1000 m. Również samica wydaje podobny głos godowy, jednak nieco wyższy w tonie. Często można usłyszeć ptaki obojga płci śpiewające razem w duecie. Głos południowoeuropejskiej ropuszki – pętówki babienicy – bardzo przypomina głos syczka, jest jednak od niego nieco dłuższy. Syczki są dziuplakami zajmującymi przeważnie naturalne dziuple w starych drzewach. Tylko w rzadkich przypadkach syczki odbywają lęgi w budkach. Gdy tylko samica zdecyduje się na jedną z dziupli, składa w odstępach 1-3 dniowych od 3 do 5 jaj. Są one wysiadywane tylko przez samicę już od chwili zniesienia pierwszego jaja. W tym czasie samiec zaopatruje samicę w pokarm, a po około 24 dniach wysiadywania wykluwają się pisklęta. W wieku około 3 tygodni młode opuszczają gniazdo jako podloty, a w razie zagrożenia są odważnie bronione przez rodziców. Pierwsze próby samodzielnych polowań odbywają się około 45 dnia życia. Przez kolejne 2 tygodnie dorosłe ptaki opiekują się jeszcze młodymi, po czym grupa rodzinna stopniowo się rozpada. W przeważającej części areału występowania syczki są ptakami wędrownymi, zimującymi na drzewiastej i krzewiastej sawannie na południe od Sahary. Odlot z lęgowisk rozpoczyna się w połowie sierpnia, a kończy w końcu września. Niewielka część populacji z południa Hiszpanii, Włoch i Grecji zimuje na obszarze gniazdowania. Wydaje się, że podgatunek cyprius jest wyłącznie osiadły. Już około końca marca pierwsze wędrowne syczki powracają z zimowisk. Zwykle jednak szczyt przylotów przypada na drugą połowę kwietnia.
Syczki są ptakami o ściśle nocnym trybie życia, z typowymi dla sów dwoma szczytami aktywności. Najwyższa aktywność ma miejsce od zmroku do północy, po czym następuje ok. dwugodzinna przerwa na odpoczynku. Następnie sowy ponownie uaktywniają się aż do świtu. Syczki spędzają dzień siedząc nieruchomo w ukryciu, najczęściej świetnie zamaskowane dzięki dającemu kamuflaż ubarwieniu. Podczas sezonu lęgowego kryjówki są tak zlokalizowane, że samce zawsze mają w polu widzenia swoje gniazdo. Syczki są przeważnie samotnikami, jednak podczas wędrówek mogą odpoczywać razem w luźnych grupkach. Partnerzy z pary lęgowej cieszą się wzajemną bliskością, a ich związek umacnia się podczas delikatnych pieszczot, gdy dziobem czule głaszczą swe piórka.
Od lat 60. ubiegłego wieku populacja syczków w południowej części Europy silnie zmniejszyła liczebność. Odpowiada za to przede wszystkim intensyfikacja rolnictwa oraz szkody wywołane zwiększonym użyciem środków owadobójczych.
Syczek
