Głowacz białopłetwy rozprzestrzeniony jest w Europie od północnych wybrzeży Hiszpanii po zlewiska Bałtyku, we Włoszech, Dalmacji (w rzekach Vardar i Dunaj), na Krymie oraz w rzekach: Peczora, Dniestr i Prut. Żyje w potokach gór i przedgórza, w rzekach z wodą zimną, bystrą i bogatą w tlen. Jego spłaszczone od góry ciało przystosowane jest do poruszania się na dnie rwących wód. Potężna głowa umożliwia życie w silnym prądzie. Dzięki zrośnięciu się kości czaszki tworzą one pancerz, który chroni narządy głowy przed piaskiem i żwirem porywanym z wodą z dna po ulewach i podczas wiosennych roztopów. Oczy głowacza białopłetwego są dodatkowo chronione przez rodzaj okularów składających się z dwóch warstw rogówki, między którymi znajduje się ciecz. Skóra jest całkowicie gładka, bez łusek.
Bezpośrednio zagrożony głowacz białopłetwy ustawia się naprzeciw napastnika, nastrasza pokrywy skrzelowe i potężne płetwy piersiowe oraz szeroko otwiera uzębioną paszczę. Dzięki ochronnej barwie idealnie maskuje się w swym środowisku. Brak pęcherza pławnego powoduje, że porusza się skokowo. Większość czasu spędza w kryjówce pod kamieniami, chroniąc się przed rwącym prądem i napastnikami. Poszukuje też tam pokarmu. Składa się on z najmniejszych zwierząt dennych, przede wszystkim żyjących pod kamieniami.
Każdy głowacz białopłetwy ma swoją stałą kryjówkę pod kamieniem, którą opuszcza tylko wieczorem lub w nocy, aby udać się na polowanie. Pozostaje jej wierny przez lata. W kwietniu i maju wykorzystuje zagłębienia pod kamieniami do składania jaj. Wyszukuje je i czyści starannie samiec. Samica składa najczęściej na stropie jamy 100-500jaj. Niekiedy samiec odbywa tarło z kilkoma samicami.Głowacz białopłetwy stanowi ważny pokarm dla ryb łososiowatych, szczególnie dla pstrągów.
Ciało głowacza jest maczugowate, płetwy grzbietowe rozdzielone, duże płetwy piersiowe, szeroki otwór gębowy, skóra poza linią boczną nie pokryta łuskami.Długość ciała: 12-14 (-16) cm; masa: 80 g. Okres tarła trwa od marca do czerwca. Podłoże do tarła stanowi zagłębienie pod kamieniami. Płodność głowacza to 100-500 jaj. Pożywienie stanowią zamieszkujące dno bezkręgowce, jaja ryb i narybek. Zasięg występowania rozciąga się w całej Europie, z wyjątkiem obszarów wysuniętych najbardziej na północ i południe.
Głowacz białopłetwy
