Pijawka lekarska ma ciało mocno wydłużone (długości 6-15 cm), grzbietowo-brzusznie spłaszczone. Po wypełnieniu przewodu pokarmowego krwią ciało pijawki nabiera kształtu walcowatego. Pijawki lekarskie spotykane są w dobrze nagrzanych, płytkich zbiornikach wodnych o mulistym dnie.
Dorosłe osobniki odżywiają się krwią zwierząt stałocieplnych. W trakcie ssania wydzielają substancję białkową – hirudinę, która przeciwdziała krzepnięciu krwi i dlatego miejsca ugryzienia pijawek długo krwawią.
W okresie od sierpnia do września zapłodnione pijawki wychodzą z wody i wędrują po wilgotnym gruncie w celu złożenia kokonów. Kokony wypełnione są jajami (ok. 30 szt.). Młode opuszczają kokony po miesiącu, a czasem dopiero na wiosnę następnego roku. W pierwszym etapie swojego życia odżywiają się głównie krwią płazów i ryb.
Osobniki młodociane są również drapieżnikami i polują na różnego rodzaju drobne zwierzęta (czasami pożerają się nawzajem), a dojrzewają dopiero po spożyciu krwi ssaków.
Pijawki lekarskie żyją do 30 lat (dojrzewają po około 5 latach). W środowisku naturalnym spotykane są bardzo rzadko. Dawniej były masowo odławiane w celach leczniczych.
Przystawiano je chorym na nadciśnienie tętnicze, a także na zakrzepowe zapalenie żył (tzw. żylaki).