Gacek brunatny jest gatunkiem ssaka z rzędu nietoperzy. Wraz z gackiem szarym stanowi trudną do rozróżnienia parę gatunków. Do około roku 1960 roku gatunków tych nie rozróżniano, używając polskiej nazwy gacek wielkouch.
Występuje w całej Europie z wyjątkiem północnych i południowych jej krańców. W Polsce występuje na terenie całego kraju.
Występuje zarówno w lasach, jak i na obszarach zabudowanych. Latem kolonie rozrodcze spotykane są w budynkach (głównie na strychach), w dziuplach drzew oraz skrzynkach dla ptaków i nietoperzy. Kolonie te są niewielkie, liczą od kilku do kilkudziesięciu dorosłych samic.
Zimuje w bardzo różnych kryjówkach, najczęściej chłodnych. Dominuje w małych, przydomowych piwnicach, gdzie jest zwykle najliczniejszym gatunkiem nietoperza.
Często występuje w chłodnych jaskiniach i fortyfikacjach, rzadziej w studniach. Sporadycznie znajdowano go zimą w dziuplach drzew i na strychach. Jest to gatunek osiadły, sezonowe przeloty nie przekraczają kilkudziesięciu kilometrów.
Gatunek objęty ścisłą ochroną.
Nietoperz mały. Futro na grzbiecie żółtobrązowe lub brązowe, na brzuchu białawe. Błony lotne brązowawe, ucho bardzo duże, długości przedramienia, szerokie. Uszy stykają się (nie zrastają) u nasady.
W czasie spoczynku najczęściej są ukryte pod skrzydłami, a widoczne pozostają jedynie koziołki. Koziołek nożowaty, od połowy zwężony o 1/2, o długości do 18 mm.
Błona skrzydłowa przyczepiona u nasady palców stopy. Ostroga sięga do połowy odległości między piętą a ogonem, czasem nieco bliżej. Płatka brak. Koniec ogona wystaje poza błonę ogonową na ok. 3 mm. Przedramię długości 35-42 mm. Maksymalny wiek ? 30 lat.
Nietoperz ten żeruje latając w pobliżu koron drzew i krzewów, często zbierając drobne bezkręgowce z liści czy ścian budynków. W skład pokarmu tego gatunku wchodzą głównie motyle nocne (zwłaszcza ćmy z rodziny sówkowatych), jak również muchówki i skorki.
Gacek brunatny atakując owada, przerywa echolokację i kieruje się słuchem biernym, nasłuchując wielkimi uszami dźwięki wydawane przez ofiarę, np. trzepoczącą skrzydłami.
Pozwala mu to na chwytanie motyli nocnych zdolnych do słyszenia ultradźwięków, niedostępnych jako pokarm dla innych gatunków nietoperzy z rodziny mroczkowatych.
Sygnały echolokacyjne gacków są bardzo słabe (o zasięgu 2-3 metrów) i służą im jedynie do orientacji w przestrzeni, m.in. lokalizacji przeszkód.
Ja ostatnio czytałem o nietoperzach na Panamie, które żywią się rybami. Nietoperz o nazwie Rybak nocny dzięki echolokacji wykrywa nawet najmniejszą płetwę grzbietową która wystaje z wody. Jak tylko wykryje, rzuca się błyskawicznie, nabija rybę na pazury i jeszcze w locie zaczyna już ją gryźć. Potrafi też, jak chomiki, tworzyć zapasy przeżutego pokarmu w policzkach, żeby nie przerywać polowania, aby zjeść.
A ja słyszałam o nietoperzach, które zachowują się jak kolibry. Nietoperz nazywa się chyba Jęzornik (albo Języcznik, ale raczej to pierwsze) ryjówkowaty. W nocy wypija z kwiatów nektar, aby zaspokoić swe potrzeby energetyczne, a w dodatku zapyla kwiaty.